SŁOWNIK ANTROPOLOGICZNY 17

57.Taką etykę chronienia osób zaproponował prof. Gogacz opierając się na metafizyce św. Tomasza z Akwinu. Konsekwentna interpretacja metafizyczna zaprowadziła Profesora do odkrycia dominującej roli osoby. Ponadto wykrył on ważne znaczenie relacji osobowych dla rozwoju człowieka. Relacje osobowe łączą własności osobowe prawdy, dobra i piękna dwóch osób. Wydaje się, że właśnie te relacje odgrywają główną rolę dla pojawienia się i wzmocnienia aktywności osoby. Odpowiednie relacje oparte na własnościach transcendentalnych istnienia wywołują akty kontemplacji, sumienia i upodobania. Dzięki temu aktywność osobowa może przenikać do władz duchowych. Bez tej osobowej aktywności człowiek byłby bezwolny i bezsilny. Byłby wtedy zwykłym awatarem.

58.Kontemplacja jest aktem naszej osoby jako podmiotowości istnienia. Kontemplacja jest aktem osobowej własności prawdy, która dysponuje odpowiednią mocą sprawczą. Akty kontemplacji są skierowane do naszego umysłu. Jeżeli umysł jest otwarty i zdolny przyjąć tę aktywność, to wtedy akt kontemplacji przyczynuje powstanie w umyśle słowa prawdy. Takie słowo prawdy stanowi dla umysłu zasadniczy impuls (czyli zasadę i napęd) do poznawania osobowej prawdziwości innych ludzi. W ten sposób doświadczamy prawdziwej realności, co pozwala nam uznać człowieka za realny byt. Dzięki słowu prawdy rozpoznajemy realność i uznajemy tę realność za coś prawdziwego. Prowadzi to do wiary w człowieka, wiary w osobę ludzką.

59.Sumienie (nazywane również prasumieniem w odróżnieniu od świadomości moralnej) również jest aktem osoby. Sumienie jest aktem sprawianym przez osobową własność dobra. Osobowe dobro pobudzone przez relację miłości sprawia akty sumienia, które są skierowane do władzy woli. Jeśli akt sumienia dotrze do naszej woli, która będzie otwarta na jego przyjęcie, to wtedy rodzi się w niej czyn dobra, który z kolei ogarnia osobowe dobro drugiego człowieka. Czyn dobra stanowi afirmację osobowego dobra, co wymaga potwierdzenia odpowiednim działaniem zewnętrznym okazującym życzliwość i szacunek. Pojawiające się w woli czyny dobra są zasadniczym impulsem (zasadą i napędem) dla całej działalności woli. Z tych czynów dobra rodzi się usprawnienie woli do miłości (czyli do chcenia i pragnienia osobowego dobra). Bez czynów dobra i miłości wola staje się jedynie wolnością wyboru (liberum arbitrium). Wtedy człowiek zaczyna dowolnie wybierać różne rzeczy przypisując im jedynie wartość dobra. Za wartość możemy uznać dowolną rzecz, wystarczy, że nasze myślenie stawia tę rzecz ponad inne rzeczy.