Bierzące rozważania personalistyczne /7

Zobaczmy teraz, jak wygląda aktywność podmiotu osobowego. Mówiliśmy już, że podmiot osobowy dysponuje pewną mocą sprawczą otrzymaną od Boga. Ta moc jest potrzebna i niezbędna do wytworzenia wyposażenia istotowego w postaci duchowości człowieka (po prostu ludzkiej duszy). Jest to wewnątrz bytowa aktywność sprawcza, która powołuje i kształtuje porządek istotowy. Oczywiście dzieje się to do spółki z aktywnością podmiotowości życia egzystencjalnego, która z kolei odpowiada za sprawianie i ukształtowanie naszej cielesności (czyli naszego organizmu żywego).

Podmiot osobowy (osoba ludzka) odpowiada za powstanie władz duchowych. Dokonuje się to w ten sposób, że poszczególne własności transcendentalne osoby wytwarzają mocą swojej aktywności odpowiednie władze duszy (na gruncie możności istotowej). I tak osobowa prawda odpowiada za powstanie poznawczej władzy umysłu, osobowe dobro tworzy pożądawczą władzę chcenia, czyli wolę, natomiast osobowe piękno sprawia powstanie władzy uczuciowej związanej z przeżywaniem naszego życia.

Musimy od razu dodać, że sprawcze działanie podmiotu osobowego nie kończy się na wytworzeniu odpowiednich władz duchowych. Ta sprawcza aktywność idzie również dalej i własności osobowe wysyłają swoje akty do działających już władz. Te akty doskonalą władze duszy zaszczepiając w nich określone zasady działania. Władze duchowe jako możności (potentiae animae), czyli zdolności, są bowiem uruchomiane do działania z zewnątrz. Dlatego potrzebują i wymagają stałej aktywacji swoich zdolności i możliwości działania. Bez tego wpływu aktów płynących od osoby władze duchowe mogą zacząć błędnie działać, czyli nie spełniać swojego powołania. Musimy bowiem wiedzieć, że władze duchowe jako zdolności o charakterze możnościowym podlegają nieustannemu stawaniu się. Dlatego muszą otrzymywać właściwy impuls do działania i stawania się poprzez odpowiednie działanie. Porządek istnienia stanowi trwałą i niezmienną realność (esse), natomiast porządek istotowy podlega stawaniu (fieri), czyli jest kształtowany poprzez swoje działania. Ten kształt lub zmieniająca się postać zależą więc od tego, czy działanie jest właściwe i prawidłowe, czy też błędne.