SŁOWNIK ANTROPOLOGICZNY 3

10.Człowiekowi przypisuje się działania duchowe i cielesne. Możemy powiedzieć, że człowiek działa w sposób duchowy i cielesny. Te działania przypisujemy ogólnie naturze człowieka. Mówimy, że człowiek działa dzięki i poprzez swoją naturę. Tak widziała to filozofia grecka, która pierwsza opisywała człowieka jako byt złożony z duszy i ciała. Arystoteles pojmował duszę jako formę ciała (upostaciowana materia). Związek między tymi elementami przedstawiał jako połączenie formy i materii. Materia stanowiła możność umożliwiającą ruch, zmienność i działanie (ogólnie stawanie się, natomiast forma miała być aktywnym podmiotem (aktem), który sprawiałby ludzkie działania (jego aktywność). Jednak ostatecznie formie przyznawano raczej aktywność formalną, czyli kształtowanie, ożywianie i poruszanie ciałem.

11.Arystoteles zdawał sobie sprawę, że dusza jako forma nie posiada aktywności sprawczej (czyli sprawczej mocy) wywołującej działania duchowe. Dlatego przyjmował, że działania duchowe – poznanie i chcenie – są wywoływane przez kontakt z realnymi rzeczami, które miały stanowić przedmioty tych władz. My twierdzimy, że przedmiot poznania w żaden sposób nie jest w stanie uruchomić poznania w umyśle, podobnie jak przedmiot chcenia nie jest w stanie poruszyć woli.

12.Pojawia się więc pytanie, skąd człowiek czerpie siłę i moc do działania? Metafizyka podpowiada nam, że taka siła i moc nie może pochodzić od samej natury (duszy lub ciała). Zarówno dusza jak i ciało czerpią siłę do działania z podmiotowości istnienia. Dusza otrzymuje impuls od podmiotu osobowego (od osoby), zaś ciało dostaje moc ożywczą ze strony podmiotu życiowego (życia egzystencjalnego).

13.Należy przyznać, że moc sprawcza może płynąć i płynie z aktu istnienia. To akt istnienia napędza naszą możność istotową. Aktywność istnienia jest przyczyną działalności ludzkiej natury. Dlatego powiemy, że podmiotem sprawczym jest akt istnienia, natomiast podmiotem wykonawczym jest natura. Podmiotowość istnienia w postaci osoby napędza naszą duchowość (władze duchowe), zaś w postaci żywotności (ożywiającego życia) przyczynuje i napędza sprawność życiową naszej cielesności (zdrowie organizmu).