Podsumowanie poglądów Heideggera

Heidegger odkrył sposób bytowania realności (rzeczywistości, czyli bytu w całości). Ten sposób nazwał byciem. Byt jest – to znaczy, że jest obdarzony byciem. Bycie (jako sposób bytowania) leży u podstaw całego bytu.

Na tym tle wyróżnia się człowiek. Człowiek jest tu szczególnym bytem. Znaczy to, że człowiek bytuje w szczególny sposób. Heidegger określa to ludzkie bycie mianem Dasein – jestestwo, czyli bycie-tu-oto. To ludzkie bycie nazywa też egzystencją. Egzystencja oznacza właśnie ów wyjątkowy sposób ludzkiego bycia.

Człowiek jest bytem, w którym ujawnia się samo bycie. Ludzkie jestestwo jest otwartością bycia. Ta otwartość i prawda bycia wyrażają się w ludzkiej świadomości (przytomności). Ludzka świadomość ma możliwość ujawniania bycie. Ale ujawniające się bycie staje się już byciem-w-świecie.

Najpierw więc człowiek ujawnia swoje bycie. Egzystencja otwiera człowieka w nim samym. Otwiera go „dla bycia”. Egzystencja jest otwartością człowieka.

To otwarcie człowieka wyraża się w mowie. Mowa wypowiada egzystencję. Ludzka egzystencja wypowiada siebie. Mowa wyraża otwartość egzystencji, wypowiada otwartość ludzkiego bycia (jestestwa). Ludzkie bycie charakteryzuje się otwartością, a jednocześnie zdolnością lub możliwością ujawniania siebie, czyli wypowiadania i wyrażania tej otwartości na zewnątrz.

Ludzkie bycie zostaje wyrażone jako bycie-w-świecie. Człowiek jako jestestwo ujawnia świadomość, co prowadzi już bezpośrednio do realizacji siebie jako bycia-w-świecie. Można zatem przedstawić to jako następującą zależność. Mamy więc najpierw ludzką egzystencję (otwartość jestestwa). Dalej ta egzystencja przejawia się i wyraża jako świadomość (przytomność). Świadomość ma swoje źródło w otwartości (odkrywaniu) egzystencji, w otwartości ludzkiego bycia. Świadomość jest z kolei związana z mową i myśleniem. Świadomość wyraża się w myśleniu (rozumieniu) i w mowie. Rozumienie i mowa prowadzą do przedstawienia człowieka na zewnątrz. W ten sposób ludzkie bycie zostaje już wyrażone i wypowiedziane na zewnątrz. Ludzkie bycie wydarza się wtedy w świecie. Egzystencja przekształca się w transcendencję. Człowiek przekracza, transcenduje siebie stając się byciem-w-świecie. Człowiek wypowiada siebie w świecie i dla świata. Tym samym ludzkie bycie sytuuje się już w nowej płaszczyźnie. Zakorzenia się w świecie. Zyskuje przez to nowy sposób bycia – właśnie bycie-w-świecie. Konkretne ludzkie bycie (bycie-tu-oto) staje się już byciem-w-świecie. Wydaje się, że cała aktywność człowieka (poznanie i działanie) sprowadza się do tych przemian, ale i zamyka się w nich (czyli w rozwoju świadomości).

Stawanie się człowieka jest rozwojem i przebiegiem jego świadomości. W tym stawaniu się człowieka mowa pełni bardzo ważną rolę. Mowa rodzi się z samej otwartości bycia. Właśnie z powodu otwartości bycie ma potrzebę wyrażania się na zewnątrz. Heidegger powiada, że bycie się wydarza. Bycie wydarza się w człowieku i poprzez człowieka. Bycie wyraża się w mowie. Nasza świadomość, nasze myślenie nasłuchują głosu bycia, aby móc wyrazić to w swoim słowie. Słowo staje się wypowiedzeniem bycia przez naszą świadomość. Człowiek ma zdolność wypowiadania siebie, swojego bycia, swojej egzystencji. Człowiek wypowiada w ten sposób swoje bycie-w-świecie. Ale ludzkie bycie-w-świecie ma charakter świadomościowy (poznawczy, albo nawet kulturotwórczy). Inaczej mówiąc, bycie-w-świecie jest już wiedzą człowieka. Ta wiedza transcenduje egzystencję (jako pierwotny sposób ludzkiego bycia).