Nauki Mistrza Φi /4

Rozmowa czwarta

Czy można powiedzieć, że filozofia sprawdza się najlepiej w życiu społecznym człowieka?

–       Ona jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania społeczeństwa. Konkretny człowiek może się łatwo obejść bez filozofii, ale społeczeństwo potrzebuje jakiejś wizji filozoficznej, bo inaczej staje się jedynie falującym tłumem, który może się przechylić w jedną lub drugą stronę (na przykład od lewicy do prawicy i z powrotem). Tylko filozofia jest w stanie wypracować pewne ogólne założenia społeczne, których powinno przestrzegać rozsądne społeczeństwo. Dawniej były to zasady i obyczaje moralne, które funkcjonowały jako filary życia i działalności publicznej (społecznej). Gdy jednak filozofia nowożytna postawiła na nieograniczoną wolność duchową człowieka, wtedy obyczaje moralne zostały zastąpione walką o władzę (chęcią panowania). Ale szybko okazało się, że taka wolność wymaga i potrzebuje jakichś ograniczeń, bo inaczej ludzie by się pozabijali. W oparciu o wiedzę historyczną i poglądy Kanta uznano, że najlepszym ograniczeniem jest prawo stanowione przez ludzki rozum. Dla Kanta ważnym było, żeby prawo rozumu obowiązywało powszechnie, jednak na gruncie społecznym okazało się to niemożliwe, bo niewykonalne. Dlatego sformułowano propozycję demokratycznej większości, która ma ustalać prawa i zasady życia społecznego. Dziś z kolei proponuje się uwzględnienie prawa politycznej poprawności.

–       I co na to filozofia?

–       Trzeba powiedzieć, że filozofia staje wobec takich pomysłów przerażona. Chciałaby powrotu do realności. Do tego wszystkiego, co w człowieku jest naprawdę realne, a nie wymyślone. Ale to dzisiaj głos wołającego na pustyni.

–       To dlaczego filozofia nie potrafi się przebić ze swoim przesłaniem?

–       Do zdobycia władzy nie potrzebna jest mądrość, lecz skuteczne oddziaływanie medialne, tzw. wizerunek medialny. Dzisiaj nie sztuką jest wygrać wybory, ale sztuką jest skuteczne rządzenie społeczeństwem. Trzeba dać ludziom szansę rozwoju. Lecz w obecnej chwili rozwija się jedynie przeróżne możliwości działania, a nie samą realność człowieka. A przecież człowiek potrzebuje realnego rozwoju, jeśli ma osiągnąć jakąś doskonałość własnej natury. Albo więc będziemy rozwijali własną naturę w kierunku realnej doskonałości, albo nadal będziemy rozwijali różne możliwości dookoła siebie nie zyskując dzięki temu nic realnego.

–       Czy można jednak zareklamować jakoś filozofię?

–       Wydaje mi się, że raczej należałoby reklamować realność człowieka, a filozofię niejako przy okazji, jako sposób dochodzenia do prawdziwej realności. Filozofia pokazuje nam bowiem realność, gdyż poznaje prawdę. Ona żywi się i żyje prawdą. Prawda jest nieskrytością, jak podkreślał Heidegger. A to znaczy, że prawda ujawnia nam realność. Prawda, którą może osiągnąć filozofia, objawia nam realność. Dzięki poznaniu prawdy możemy powiedzieć, że filozofia objawia nam rzeczywistość. Jest więc takim naturalnym objawieniem. Filozofia zmierza do osiągnięcia słowa prawdy. To słowo jest taką światłością, która przenika rzeczywistość (realne byty). Dlatego filozofia wyświetla i wyjawia zasady realności, czyli własności istnienia (prawdę, dobro i piękno).    Przede wszystkim filozofia pokazuje nam realność człowieka. Jest bowiem wiedzą rozumiejąca i objaśniającą. Filozofia nie jest wiedzą przyrodniczą i opisową. Ona nie opisuje nam żadnych faktów i zjawisk, jak nauki przyrodnicze, ale wyjaśnia zasady realności, które powodują, że mamy do czynienia z realnymi bytami. Możemy opisywać człowieka na tysiąc sposobów, ale to nie prowadzi wcale do zrozumienia ludzkiej realności. Można zapytać, co sprawia, że człowiek jest realny? Skąd bierze się realność? To są problemy filozoficzne, które wymagają zrozumienia i wyjaśnienia. Takie rozumienie daje nam słowo prawdy, które pojawia się w umyśle pod wpływem oddziałującej na niego prawdy. Poznanie filozoficzne jest słowem prawdy. A może lepiej jest powiedzieć, że słowo jest podstawą filozoficznego poznania. Filozoficzne poznanie ukazuje nam realność. Dlatego musimy pamiętać, że filozofia wyraża się w słowie prawdy, a nie w skutkach myślenia. Myślenie nie prowadzi nas do realność, a tylko od niej odciąga popychając w świat możliwości. Możemy zachwycać się technologicznymi możliwościami stworzonymi przez ludzkie myślenie, ale to nie ma związku z realnością człowieka.