Kultura

W XX wieku nauczyliśmy się walczyć z zanieczyszczeniem przyrody i środowiska naturalnego człowieka. Natomiast w XXI wieku musimy się nauczyć radzić sobie ze skażeniem i zanieczyszczeniem kultury. Nasza kultura stała się kulturą masową. Dawniej istniała kultura elitarna oraz kultura ludowa. Kultura masowa dokonała wymieszania obu tych gatunków. Dzisiaj dzieło kultury stało się produktem masowym. Kultura zaczęła się rządzić prawami ekonomicznymi (prawami zysku i straty).

Kultura nigdy nie była narażona na różne manipulacje tak bardzo jak dzisiaj. Obecnie kulturą rządzą albo duże pieniądze (co znaczy, że za pieniądze można wypromować wszystko i każdego), albo skrajne poglądy (propaguje się wolność albo przemoc, które niszczą człowieka). Zagrożeniem dla kultury jest zarówno manipulacja finansowa, jak i manipulacja poglądowa (właściwie ideologiczna lub naukowa). Sama różnorodność poglądów nie szkodzi jeszcze kulturze, ale kiedy dany pogląd lub koncepcja przeradzają się w ideologię uznawaną za jedynie słuszną, wtedy mamy do czynienia z poważnym zagrożeniem środowiska kulturowego. Ponadto istnieją poglądy i teorie, które mimo pozorów negują wartości realnego człowieka.

Jak obronić się przed takim skażeniem i zagrożeniem? Na własnym gruncie kultura nie posiada jasnych i pewnych kryteriów weryfikacji, ponieważ wszystko, co pojawia się w kulturze, ma rangę i wartość kulturową. Dlatego kulturowy liberalizm głosi równoważność wszystkich poglądów i pomysłów człowieka. W czasach przełomowych wydawało się, że można odwołać się do podstawowych praw człowieka. Był w historii czas, kiedy osądzono zbrodnie przeciwko ludzkości. A dzisiaj mamy taki czas, kiedy ustanawia się prawa popierające zbrodnie przeciwko nienarodzonemu lub umierającemu człowiekowi. Dlaczego kiedyś broniono ludzkości, a dzisiaj nie chcemy bronić i ochraniać pojedynczego człowieka? Przecież nie jest to naturalna kolei rzeczy.

Dlatego powiemy, że dzisiejszej kulturze czegoś brakuje, a czegoś innego jest za dużo. Czego brakuje współczesnej kulturze? Chętnie odpowiemy, że brakuje jej prawdy, dobra i piękna. Ale tak naprawdę są to własności przynależne realnym bytom, dlatego one same są nieobecne w kulturze. Musimy pamiętać, że kultura nie jest realnym bytem. Kultura jest wytworem człowieka. Dlatego kultura może jedynie opowiadać o tych realnych własnościach. Może je przedstawiać i propagować jako wartości moralne i osobowe. Ale w samej kulturze nie znajdziemy realnej prawdy, realnego dobra lub realnego piękna. W kulturze pojawiają się tylko wyobrażenia i przedstawienia tych własności. Jeżeli więc zaczniemy poszukiwać w kulturze realności, to tym samym odwrócimy się od prawdziwej realności, czyli od rzeczywistości. Jeśli uznamy, że te własności bytują w kulturze, to stracimy wówczas z nimi realny kontakt i nigdy ich już nie poznamy.

Słowo prawdy, czyn dobra i przeżycie piękna są osobowymi aktami człowieka. Dokonuje ich osoba ludzka. Są to działania i przejawy samej realności człowieka. Kultura może co najwyżej przedstawić je i opowiedzieć o nich, ale dzieła kulturowe nie są w stanie wypowiedzieć słowa prawdy, ani dokonać czynu dobra, ani przeżyć piękna. Tego dokonuje sam człowiek. Dzieła kultury próbują jedynie przedstawić i zobrazować słowo prawdy, czyn dobra lub przeżycie piękna. Kultura jest tylko zobrazowaniem realnego piękna, dobra i prawdy. Dzięki kulturze nie dotykamy prawdy, dobra i piękna, bo ich tam nie ma. Spotykamy jedynie ich obrazy i wyobrażenia. Dzieła kultury powinny nam pokazywać, gdzie mamy szukać tych realnych własności bytów, a zwłaszcza człowieka. Kultura musi nas odnosić do człowieka. Kultura musi służyć poznaniu człowieka. Ma nas przybliżać do człowieka, a nie popychać w wyimaginowane światy. Kultura powinna wskazywać na realność i rzeczywistość. Na realnego człowieka. Powinna służyć chronieniu człowieka. A nie ukazywać nam jedynie człowieka wymyślonego.

Dlatego musimy poznać i ująć właściwą wartość kultury. Często wydaje się nam, że kultura wyrasta ponad rzeczywistość. Uważana jest za coś, co przybliża nas nawet do Boga. Dotyczy to poezji, literatury, malarstwa lub muzyki. Ale musimy pamiętać, że kultura jest tylko wytworem człowieka. To człowiek tworzy wspaniałe dzieła kultury. I to artysta jako człowiek jest blisko Boga dzięki swojemu życiu duchowemu. To człowiek dzięki działaniom duchowym (dzięki aktom wiary, nadziei i miłości) zbliża się do Boga, albo się od Niego oddala. Artysta daje temu wyraz zewnętrzny. Do Boga zbliżają nas jedynie realne akty rozumu, woli i uczuć. Dzieła sztuki przedstawiają jedynie wewnętrzne życie człowieka. Dzięki temu mogą nas zachęcać i namawiać do rozwoju życia duchowego. Ale same tego nie zastąpią.

Dlatego nie można kulturze przypisywać bezwzględnej wartości. Kultura posiada jedynie wartość względną i pośrednią. Jest cenna tylko ze względu na człowieka, jeśli pomaga mu w rozwoju duchowym. Kultura jest wartościowa, jeśli ukazuje człowiekowi możliwości i sposoby rozwoju osobowego (czyli wzrastania duchowego). Kultura musi nam pokazywać osobową prawdę o człowieku, a nie wymyślone teorie człowieka. Kultura powinna nam ukazywać realne i osobowe dobro człowieka, a nie wszystkie dobre i złe czyny, które może popełnić człowiek. Pokazywanie zbrodni  i przemocy niszczy i zabija samego człowieka. Kultura powinna pokazywać realne i osobowe piękno człowieka, a nie wykreowany ideał piękności lub brzydotę codzienności.

Kultura powinna być dziełem sztuki, które służy zrozumieniu osobowego charakteru człowieka. Człowiek jest osobą i kultura powinna ukazywać to, co w człowieku jest osobowe. Dopiero wtedy kultura odnajdzie swoja głębie ukazując osobową głębię człowieczeństwa. Jeżeli kultura będzie bazowała jedynie na tym, co w człowieku jest naturalne, to stanie się dialektycznym tworem człowieka, jak odkrył to Hegel. Taka kultura będzie ukazywała dobre i złe strony człowieczeństwa, wzloty i upadki człowieka. Tak właśnie dzieje się dzisiaj. A do tego uznano jeszcze, że kultura nie powinna niczego oceniać. Ma pokazywać dobro i zło, bo to dotyczy człowieka. Ale tego właśnie chciał Szatan, gdy kusił na początku człowieka. Wmówił Adamowi i Ewie, że będą jak bogowie, bo poznają dobro i zło. Jest to wierutne kłamstwo, gdyż w poznaniu zła nie ma nic boskiego. Mówiąc wprost, Bóg nie znał zła, gdyż poznaje tylko to, co realne, a sama realność jest dobra, bo pochodzi od Boga. Aby poznać zło, Bóg stał się człowiekiem. Jako człowiek Chrystus doświadczył całego zła, jakie może spotkać człowieka. Był męczony i zabity. Ale jako Bóg pokonał zło – zmartwychwstał i wstąpił do nieba.

Kultura powinna nas przestrzegać przed złem, kłamstwem i brzydotą. Powinna ukazywać i propagować wartości osobowe i osobowe działania człowieka. W samym człowieku jest tyle piękna, że można je pokazywać w nieskończoność. Osobowe piękno człowieka przejawia się w doskonałości życia. Ludzkie życie jest piękne. Życie jest oparte na pięknie. Ludzkie życie jest darem osobowego piękna. To znaczy, że osobowe piękno człowieka wyraża się w darze życia. O tym właśnie powinna opowiadać kultura i sztuka. Taka kultura stanie się prawdziwym humanizmem.

Kulturze potrzebny jest humanizm. Humanizm jest zwróceniem się do człowieka. Jest spojrzeniem na człowieka jako osobę. Jest dostrzeżeniem w człowieku osobowej podmiotowości, która jest aktywnością istnienia. Humanizm powinien wydobyć to, co w człowieku jest najwartościowsze. Humanizm ma zadbać o ujawnienie się osoby w działaniach ludzkich. Humanizm musi zadbać o pokazanie moralnych działań człowieka. Najważniejszym dziełem człowieka jest bowiem moralność i religia. To poprzez moralność ujawnia się osobowa podmiotowość. To dzięki osobie człowiek jest w stanie działać moralnie i religijnie. Bez osoby nie będzie ani moralności, ani religijności. Kultura musi pokazać przede wszystkim działania osobowe. Musi nam ukazać człowieka w całej pełni jego działania.

Bez aktywności osobowej człowiek jest zdany wyłącznie na działania rozumne i wolne. Ale sam myślenie rozumu i wolność woli nie mogą zapewnić człowiekowi moralnego postępowania. Działania oparte na myśleniu i wolnej decyzji są różnorodne, zmienne i przeciwstawne. Dzięki takim działaniom człowiek nie jest w stanie dotrzeć do celu, ani czynić tego, co powinien. Dlatego dzięki myślącemu rozumowi i wolnej decyzji człowiek nie zdoła poznać i zrozumieć swojej osoby, ani osoby kogokolwiek innego. Nie będzie w stanie poznać osoby, ani jej zapragnąć. To dlatego ludzka osoba wciąż czeka na odkrycie.

Aby w kulturze przywrócić humanizm, człowiek musi dokonać duchowego oczyszczenia. Aby oczyścić kulturę z wszelkich intelektualnych brudów i śmieci, człowiek musi najpierw przeprowadzić duchowe oczyszczenie samego siebie. Jednak współczesny człowiek żyje w świecie kultury wymyślonej i zaakceptowanej przez siebie. Co więc musi się stać, żeby człowiek zrozumiał, że tak dalej być nie może? Człowiek boi się, że zagraża mu katastrofa ekologiczna, czyli zniszczenie środowiska przyrodniczego. Ale człowiek nie dostrzega jeszcze tego, że zagraża mu również katastrofa kulturowa, czyli „kultura śmierci”, o czym przestrzegał nas papież J P II.

Skażenie kultury jest podstępne i zdradzieckie. Człowiek lubi głosić różne hasła. Dzisiaj uwielbia sprzeciwiać się utartym zwyczajom i protestować przeciwko ograniczaniu wolności. Pojmuje wolność jako możliwość czynienia czegokolwiek, nie zdając sobie sprawy, że nie wszystkie działania dobrze mu służą. Dzisiaj człowiek chciałby wszystkiego spróbować, Chciałby spróbować dobra i zła. Ale po takiej próbie okazuje się, że łatwiej jest czynić zło niż dobro. Gdy człowiek spróbuje zła, nie ma już dostatecznej siły, żeby powrócić do dobra. Potrzebuje wtedy wsparcia ze strony Boga. Jeżeli się tego nie dowie albo nie będzie chciał wiedzieć, to pogrąży się w upadku i grzechu. Kultura musi nas przed tym nieustannie przestrzegać!

Kultura powinna być humanistyczna a nie demoniczna. Dziś mamy wokoło kulturę demoniczną. Ta demoniczna kultura jest kulturą śmierci. Śmierci Boga i człowieka. To w kulturze i ludzkim myśleniu siedzą wszystkie demony człowieka. Teologia nazywa to opętaniem przez złe duchy. Te demony człowiek wyhodował sam sobie. Trzeba dzisiaj ujawnić wszystkie demony, które zawładnęły człowiekiem i które rządzą jego kulturą.