1 Pełne wychowanie polega na rozwoju i kształtowaniu charakteru moralnego, czyli osobowości człowieka.
2 Osobowość w ujęciu filozoficznym jest wyposażeniem naszej duchowości. Duszę tworzą trzy władze, czyli zdolności działania – umysł, wola i uczuciowość. Osobowość tworzy pewną realną sferę na gruncie tych władz duszy.
3 W przypadku człowieka musimy się odwołać do tradycyjnego rozróżnienia na duszę i ciało. Nasza cielesność wyposażona w pięć zmysłów jest nastawiona i otwarta na zewnątrz. Dzięki temu doświadczamy tego wszystkiego, co znajduje się dookoła nas.
4 Natomiast nasza duchowość ogarnia to, co jest wewnętrzne, jest skierowana do wewnątrz. Jest to związane z doświadczeniem wewnętrznym, które dotyczy aktywności osobowej człowieka. Doświadczenie wewnętrzne polega na odbiorze osobowych aktów kontemplacji, sumienia i upodobania. Ta osobowa aktywność wpływa bezpośrednio na podejmowanie działań moralnych i kształtowanie naszego charakteru moralnego.
5 Człowiek w swoim życiu i działaniu jest podmiotem aktywnym. To znaczy, że działa sam z siebie, samodzielnie podejmuje działania. Człowiek działa zarówno przy pomocy duszy (czyli władz duchowych) jak też przy pomocy ciała (czyli narządów cielesnych). W tym wypadku zachodzi współzależność pomiędzy ciałem i duszą.
6 Człowiek żyje w świecie przyrody. W związku z tym musi podejmować przeróżne działania praktyczne, które mają służyć ułatwianiu i uprzyjemnianiu jego życia (zaspokajaniu potrzeb życiowych). Celem i zasadą takich działań jest użyteczność, czyli pożytek i korzyść dla działającego.
7 Ale człowiek w swoim życiu nie jest samotną wyspą. Człowiek żyje i działa w środowisku społecznym. Przede wszystkim żyje i działa we wspólnocie osobowej, jaką jest rodzina. W tym wypadku jego działania odnoszą się bezpośrednio do innych osób. Takie działania mają charakter moralny. Ich celem jest poszanowanie godności osobowej.
8 Dlatego wychowując młodego człowieka musimy rozwijać i kształtować jego charakter moralny, czyli osobowość. Moralność stanowi wyposażenie naszej duszy. Powstająca i tworzona osobowość człowieka nabiera od razu charakteru moralnego. Stąd należy wychowywać człowieka do moralności i religijności.
9 Aby wyjaśnić w pełni proces wychowawczy, musimy dodać tutaj rozważania filozoficzne opisujące, kim jest człowiek w całej swojej bytowej rozciągłości. Należy zacząć od założeń metafizycznych, jakie wypracowała tradycja filozoficzna.
10 Człowiek jest realnym bytem, który jest złożeniem z istnienia i istoty (ustalenie św. Tomasza). Istnienie jest w bycie zasadą realności i ma postać aktu. Ale jako realność stworzona przez Boga jest ono ograniczone przez możność istotową. Stąd mamy w bycie zasadnicze złożenie z istnienia (jako aktu) i istoty (jako możności).
11 Otóż realność istnienia zawiera dwa sprawcze podmioty, które urzeczywistniają i kształtują dwie sfery możności istotowej, czyli ludzką naturę. Istotę albo naturę stanowią dusza i ciało. Istnieniowa podmiotowość osoby przyczynuje i wpływa na wyposażenie duszy, czyli sprawia i kształtuje władze duchowe człowieka.
12 Osoba ludzka jest realnością egzystencjalną, czyli podmiotowością istnienia. Osobę tworzą trzy własności transcendentalne (jako własności istnienia) – prawda, dobro i piękno. Osobowa prawda sprawia i kształtuje nasz umysł. Z kolei osobowe dobro odpowiada za powstanie i ukształtowanie naszej woli. A wreszcie osobowe piękno przyczynuje i kształtuje władzę uczuciowości. To dzięki aktywności naszej osoby mogą realnie działać władze duchowe.
13 Natomiast nasza cielesność jest przyczynowana przez egzystencjalną podmiotowość życia. Chodzi tutaj o życie (moc ożywczą) sprawiane bezpośrednio przez Boga. Jest to moc ożywcza zawarta w istnieniu (można to nazwać życiem egzystencjalnym). Otóż ta egzystencjalna moc tworzy i kształtuje naszą cielesność, czyli odpowiada za powstanie żywego organizmu wraz ze wszystkimi funkcjami życiowymi. Tak więc nasze życie biologiczne jest przyczynowane przez moc ożywczą zawartą w istnieniu. Ta podmiotowość życia jest wyposażona we własności transcendentalne jedności i różności (odrębności) oraz własność i zdolność ruchu (wyznaczająca wzrost i rozmnażanie się).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz