Teologia i filozofia

Teologia głosi chwałę Bożą. Głosi chwałę Boga jako Stwórcy całej rzeczywistości. Natomiast filozofia głosi pochwałę rzeczywistości stworzonej. Ale filozofia może głosić taką pochwałę tylko wtedy, gdy pozna i zrozumie otaczająca nas rzeczywistość.

Jeżeli więc filozofia pozna i zrozumie realność człowieka, to może wówczas ogłosić jego pochwałę, czyli wyrzec słowo o godności osoby ludzkiej. Bez zrozumienia i uznania osobowej godności człowieka nie można wychwalać jego bytu. Wiedza opisowa, jaką proponują nam nauki przyrodnicze, prowadzi bowiem do zrównania człowieka ze światem przyrody. A wtedy możemy co najwyżej uwielbiać Przyrodę (Naturę) próbując utożsamić ją z Bogiem. W historii mieliśmy już do czynienia z taką interpretacją. Filozofia nie powinna jednak poprzestawać na takiej uproszczonej wizji rzeczywistości. Ona musi dążyć do zrozumienia osobowej realności człowieka oraz poszukiwać uzasadnienia takiego rozumienia.

Stąd filozofia uznaje, ze człowiek jest przede wszystkim osobą. Ta ludzka osoba stanowi podmiotowość istnienia, która objawia się i działa poprzez duszę i ciało. Osoba bytuje zatem jako realność uduchowiona i wcielona. Ona ożywia i porusza duszę i ciało, które swoje działania czerpią z aktów osobowych. Dlatego mówimy, że osoba jest sprawczą przyczyną ludzkiej aktywności. Wojtyła posługiwał się scholastyczną formułą: operari sequitur esse. To właśnie ludzka osoba jest wolna w swojej aktywności, gdyż posiada odpowiednią moc sprawczą. Dlatego w naszej ziemskiej rzeczywistości człowiekowi należy się cześć i chwała jako bytowi osobowemu. Tak jak cześć i chwałę przypisujemy Osobowemu Bogu, który jest Trójcą Osób.

Teologia poucza nas o Osobowym Bogu, zaś filozofia uczy nas o osobowym człowieku. Wszystkie inne pomysły filozoficzne są wymyślone przez człowieka, podobnie jak różne teologiczne pomysły na temat Boga. Nie można robić z człowieka myślącej świadomości, tak jak nie wolno traktować Boga jako Myślącego Umysłu, bo wówczas nie ma już miejsca na osobową realność ani Boga, ani człowieka. Realność i aktywność istnienia wydaje się posiadać zawsze postać osobową.